Iloiloga ki te ahehiga o na totogi mo te nonofo i na fale totogi (board payments)

Kotokotoga o na iloiloga

Mai te aho 2 o Māti 2026, ko na hene uma e ke maua mo na fale totogi ka aofia ai na vāega iēnei kafai e:

• gālue e ki mātou pe he fia te mafai ke maua e koe mo na fale totog (fkt. Accommodation Supplement pe ko he fehoahoani fakavaitaimi), ma
• gālue pe e fia te hene e ke totogia mo to nofo fua ki na vaega hene e ke maua (IRR) i na fale a te mālo.

I te taimi nei, e fakaopoopo oi oti e ki mātou na hene e ke maua mai i ni tino toka 3 io pe e ova atu (vaganā ai ko tēnei oi oti te vāega hene e ke maua).

Ko tēnei huiga e ono mafai ai ke taikole tau mea e maua mo na fehoahoaniga tau fale, pe e lahi tau mea e totogi ona kua lahi tau mea e maua.

Ka hui foki e ki mātou te galuega pe e vefea ona fakavahega e ki matou te totogi o te nofo ke ve he hene maua (income). E iei na taimi e mafai ke fakauigagia ve ko te hene e totogi mo te nofo e lau ki na fakamanuiaga e maua (income).

Ko na hene totogi mo te nofo e ve ko:

• ni hene e totogi mo te nofo ma na meakai, kae ko na meakai e hē mafai ke kave kehea mai na vāega e ke totogia. E mafai foki ke aofia ai iētahi tautuaga, gkt eletihe, pe.
• ko he hene maua mai he tino te e nofo i he fale mo tagata lautele (public housing) kae e hē iei hana malieliega tuhituhia pe ko he hoa o te tino e iei hana maliliega pe ko hana tamaiti.

E kamata ao e ki mātou na fakamatalaga agai ki te totogiga o na fale nonofo mai ia Aokuho 2025. Kae ke ki mātou maua ai na fakamatalaga e manakomia ke totogi ai ia tagata i he tau hako mai te aho 2 o Māti 2026.

Ao maiga o na fakamatalaga agai ki te totogiga o te nonofo (board payment)

Mai ia Aokuho 2025, e lafo e ki mātou he imeli pe he tuhi ki ni nai tino, iē e maua he fehoahoani mai ia ki mātou pe e nonofo i na fale mo taugata lautele (public housing). 

Na fehoahoaniga mo na fale nonofo: 

• Accommodation Supplement
• Temporary Additional Support
• Special Benefit
• Penefiti mo na fale nonofo mo tamaiti ākoga iē ni mātua tautahi kae hē iei ni hoa (sole parent), ma
• Alauni fehoahoani mo te nofo kehea mai te kaiga.

Kafai e ke maua he fehoahoani mo to nofo, e mafia ke taku mai e koe kia te ki mātou i luga o te neti kui i te MYMSD pe ko te fakatumu o te apalai.

Fakamatalaga e ki mātou pukea

E manakomia e ki mātou to:

• igoa ma to tuātuhi
• fakamatalaga agai ki te tau o to nofo
• te tino e nofo ai koe
• te aho fanau o te tino e nofo ai koe
• na fakamatalaga agai ki te tino e nofo ai koe, ma
• te aofaki e totogi ke nofo ai koe

Fakamatalaga iē e taofi e ki mātou mo ki lātou iē e totogi na hene nonofo kae e hē ni tino mahani a ki mātou (clients)

Kafai ko te tino e tali e koe e hē he tino mahani ea ki mātou, e taofi e ki mātou ni tamā fakamatalaga agai kiei. E taofi e ki mātou to na igoa, te mataituhi muamua o to na fakaiku ma te vāega hene e ki lātou totogia.

E fakafaigofie ai mo koe ke taku mai pe koai te i loto o to fale ma na vāega hene e totogi atu e ki lātou kia te koe.

E hiaki e ki mātou pe e fetaui te vāega hene

Kafai te tino e nofo ia te koe e maua foki hana hene fehoahoani (hosuing subsidy), e hiaki e ki mātou pe ko te lātou hene nofo e totogi atu e tutuha ma te vāega kua takutino mai e koe.

Kafai ko na aofaki e hē fetaui, e mafia mātou ke fehokotaki atu kia te koe ma te tino e nofo ia te koe ke fakamautinoa pe e hako tēnei vāega.

Kafai koe e totogi to nofo ma ko te aofaki o to nofo e totogi e koe e hui ona ai ko te taufakahakoga (matching) e ki mātou, e mafai ke āfaina au hene fehoahoani e maua.

E fakailoa atu e ki mātou pe e fia au vāega tupe e maua i te kamataga o te tauhaga fou

Kafai e ke maua na hene mo te nofo, e hiaki e ki mātou na vāega hene iēnei ma fakailoa atu ia Ianuali/Fepuali 2026 ma te aofaki e tatau ke fano ai (kafai e hui)

E hē huia na vāega hene iēnei ke pa kia Māti 2026.

Ka fakatino e ki mātou na huiga ki na hene iēnei mai ia Māti 2026.

Kafai e maua ni au hene mo te nofo o he tino ia te koe:

• e mafai ke taikole te fehoahoaniga tau hene mo to fale e ke maua. Kafai e hako, e fakatutupu mai i te aho 2 o Māti 2026
• e ono ke totogia he vāega e lahi atu ona ai ko he Vāega o he Tupe maua (Income Related Rent). Kafai e hako, e fakatutupu tēnei vāega i tua atu o te aho 2 o Māti 2026, ma te iloiloga o tau rent mo te tauhaga, pe kafia kua iei he huiga ki te tulaga e iei ai koe.

Aihea te kua fai ai e ki mātou na huiga iēnei

Ko tēnei huiga na fakailoa ona ko he vāega o te Paketi 2024. E fakataikole ai te mafai o te MSD ke totogi ni vāega hene fakafia i te taimi fokotahi. Ko to na uiga, ko te tino e rent e ia te fale (pe ko tē eo ia te fale) ma te tino e nofo ai (boarder) e ki laua maua uma ni hene fehoahoani mo na vāega hene fehoahoani mo he fale fokotahi. 

E fakakautū foki ke fofō ai te hē tāmau o na fefaiakiga e fai agai ki na tino iē e rent na fale ma ki lātou e nonofo ai kafia e fakatino a mātou galuega pe e taki fia e tatau ke maua e ki lātou mo na fehoahoaniga tau fale pe he fia foki ta lātou e totogi kafai e nonofo i ni fale lauaitele (public housing).

Fakamatalaga mo na huiga iēnei

Filifili te ulutala hako ke maua ai na fakamatalaga hako ki na huiga.

Hene fehoahoani mo na fale

Kafai e galue e ki mātou na hene fehoahoaniga mo na fale, tētahi o mea e kikila ki mātou kiei, pe mafai ke kē maua he hene mo na tino e nonofo ia te koe.

I te taimi nei, e tokatolu pe hili ake ia tino e nonofo ia te koe e mafai ke aofia i te galuegaga (vaganā ai ko tena oi oti te auala e maua ai hau hene).

Mai te aho 2 o Māti ka aofia te 62% o na hene uma e totogi mo te nofo i na galuega e fakatino (ko tētahi 38% e hē aofia ona e kikila ki mātou e o mo na meakai ma iētahi tautuaga). Ko to na uiga e ono taikole tau hene fehoahoani e maua, ona e haofia e ki mātou te lahiga o na hene e ke totogia e kava ai te totogi o te koga e nofo ai koe.

Na hene fehoahoani e aofia ai na:

• Accommodation Supplement
• Temporary Additional Support
• Special Benefit
• Penefiti mo na fale nonofo mo tamaiti ākoga iē ni mātua tautahi kae hē iei ni hoa (sole parent), ma
• Alauni fehoahoani mo te nofo kehea mai te kaiga.

Mo he fakatakitakiga

Ko Kingi e totogi tana nofo e tuha ma te $600 i te vaiaho. E tokalua ia tino e nonofo ma ia e totogi taki $150 ma te $200 i te vaiaho.

I te vaitau nei, e hē fakaopoopoa e ki mātou na tino tokalua iēnei kafai e fakaopoopo e ki mātou na hene ke fehoahoani kiei. Ko to na uiga, e totogi e ia te $600 mo tana nofo.

Mai te aho 2 o Māti 2026, ka fakaopoopo e ki mātou na vāega hene iēnei ki te galuega o na tau mo te nofo (accomodation)

• Ka fakaopoopo uma e ki mātou na hene e totogi kiei ($150 + $200 = $350).
• Ka galue e ki mātou te 62% o te aofaki e totogi fakatahi kiei e na tino e nonofo ai, e tuha ma te $217.
• Ka fakataikole te fehoahoaniga e kave kiei fua ki te aofaki tena ($600 tokehe te $217 kua $383).
• Ka totogi la e Kingi te $383 i te vaiaho mo te fale e nofo ai ia.
• Ona kua taikole te tau o te nofo a Kingi mai te $600 ki te $383, e ono taikole foki tana hene fehoahoani e maua.

Vāega hene maua ona ko na hene e maua mai i na tupe totogi mo te nofo.

Ke galue tau vāega hene e maua ona ko na tupe totogi mo te nofo (IRR), e gālue e ki mātou na hene maua uma i to fale. I te taimi nei e fakauiga e ki mātou na hene maua mai te totogi o te nofo (board payment) e ve he fakamanuiaga kafai ko:

• tena oi oti tau vāega hene e maua (e fakaogā e ki mātou te aofaki e ke maua i vaiaho taki tahi e ve ko he fakamanuiaga e ke maua), pe
• e iei ni au hene e maua mai i ni tino e toka 3 pe ova e nonofo mai koe ( e hē faitaua te tokalua iē e pitohili ona lahi a la hene e maua kae e fakaogā oi oti te 62% ke tuku ki te aofakiga o tau hene e maua i na vaiaho taki tahi).

Galuegaga o na hene e ke totogia (https://www.workandincome.govt.nz/housing/live-in-home/live-in-public-housing/calculating-rent-payments.html)

Mai i te aho 2 o Māti 2026, ka fakaopoopo e ki mātou te 62% o na hene e totogi atu e na tino e nonofo ma koe ma ka aofia i te galuegaga o te aofaki o te IRR e tatau ke totogi e koe. Ko to na uiga e ono lahi atu tau hene e totogi mo te IRR.

Kafai ko te aofaki o te IRR e ki mātou maua mo koe e hili atu i na tau o te maketi nei mo na fale totogi, e totogi oi oti e koe te tau te e tuku mai e na maketi.

Ko ho ni huiga ki tau Income Related Rent e fakatino i mua o te aho 2 o Māti 2026, pe:

• ko te iloiloga o te totogi o to fale taki tauhaga ka hohoko, pe
• kafai kua hui te tulaga kua iei ai koe.

Fakatakitakiga mai te aho 2 o Māti 2026

Venessa e nofo i na fale mo tegata lauaitele ma e ia totogia te IRR e tuha ma te $400 i te vaiaho. E iei na tino e nonofo ia te ia e ki la totogia te $150 ma te $250 i vaiaho taki tahi.

Ko to na uiga mai i te aho 2 o Māti 2026 ki mātou ka:

• fakaopoopo uma na hene a na tino nonofo ($150 + $250 = $400), ma
• Ka galue e ki mātou te 62% o te aofaki e totogi fakatahi kiei e na tino e nonofo ai, e tuha ma te $248.

E fakaopoopo e ki mātou te fuainumela tēnei ki te galuega o te hene maua ona ko na tino nonofo. Ko to na uiga, ko tana IRR e hiki mai te $400 ki te $648.

Kafai ko te IRR e hili ake i te tau a te maketi mo na fale, e ia totogia oi oti te tau fua ki na tau a te

Kafai ko na hene e totogi atu e na tino e nonofo ma koe e faitau ve he hene maua

E iei na taimi kafai ko na tahi hene e maua mai na tino e nofo ai koe e lau ve he hene maua mo te lahiga o na hene e totogi atu e ki mātou.

Hove e ve ona e 62% o te aofaki kātou e ke maua ma i na hene mo te nofo e ova atu i te tau o to fale e totogi ke nofo ai koe (rent). Kafai e hako, ko te aofaki e hiliga e lau ve he hene maua mo te lahiga o na hene e totogi atu e ki mātou, vaganā kafai koe e nofo i he fale mo tagata lautele (public housing).

Kafai koe ei he fale mo tagata lautele, e hiaki e ki mātou pe ko te 62% o te aofakiga kātou o te totogi mo te nofo e ke maua e hili atu i te tau a te maketi mo tenā fale. Kafai e hako, ko te aofaki e hiliga e lau ve he hene maua mo te lahiga o na hene e totogi atu e ki mātou.

Mo he fakatakitakiga - hē nofo i he fale lautele

Ko te tau o to koga nofo e $300 i te vaiaho. E 2 ia tino e nonofo ma koe ma e ke maua te aofaki hene e tuha ma te $600 i te vaiaho 62% o te aofakiga e ke maua e $372. Ko te hene e ova e $72.

Ko to na uiga ko te $72 e lau ve he hene maua mo te lahiga o na hene maua a koe mai ia ki mātou.

Mo he fakatakitakiga - nofo i he fale lautele

Koe e nofo i he fale lautele ma ko te tau a te maketi mo to fale e $500 i te vaiaho. E 3 ia tino e nonofo ma koe ma e ke maua te aofaki hene e tuha ma te $900 i te vaiaho. 62% o te aofakiga e ke maua e $558 Ko te hene e ova e $58.

Ko to na uiga ko te $58 e lau ve he hene maua mo te lahiga o na hene maua a koe mai ia ki mātou.