Bitaki bwa e kanga aron rinanoan taian bwakamwane ibukin te maeka

Taian bitaki

Ni moa man 2 Maati 2026, ni kabane bwakamwane ake a reke iroum ibukin te maeka ana rin ngkana ti:

• mwakuriia bwa iraua ae na reke nakoim ibukin te subsidies n te auti (katoto. Te Accommodation Supplement ke Te Temporary Additional Support), ao
• mwakuriia bwa iraua te rent ae ko na kabwaka ibukin te Income Related Rent (IRR) ibukin taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata (public housing property)

Ngkai, ti raoni bwakamwane ibukin te maeka ngkana ko kamaekaia e riaon teniman aomata (tii ngkana boni ngkoe anne oin am karekemwane).

N te bitaki ao e nanonaki bwa e na kona n reke nakoim ae uarereke te subsidy n te auti ke ni kabwakaki nakoim ae mwaiti ibukin te Income Related Rent.

Ti na biti naba kawai ibukin mwakurian bwakamwane ibukin te kamaeka bwa ana warekaki bwa te karekemwane. Ae nanonaki bwa n tabetai mwakoron te bwakanwane n te kamaeka ena warekaki bwa te karekemwane

Bwakamwane ibukin te maeka ana kona:

• ni kabwakaaki ibukin boon te tabo ao te amwarake, ngkana te amwarake e na kanganga aron kamaenakoana man are ko taneiai ni kabwakai. Ana kona n rin ibuakona tieweti tabeua, katoto. te iti, ke
• bwakamwane ibukin temanna ae maeka n taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata ake e aki kabaeaki iaan te boraraoi ibukin te kamaeka (tenancy agreement) ao tiaki buun te tia maeka (tenant's partner) ke natina (dependent child)

Ti na rikoi rongorongon bwakamwane ibukin te kamaeka ni moa man Aokati 2025. N te aro bwa ana tauraoi iroura rongorongo ake a kainanoaki ibukin etin raoi kabwakamwane nakoia aomata ni moa man 2 Maati 2026.

Rikoan rongorongon bwakamwane ibukin te kamaeka

Ni moa man Aokati 2025, ti na kanakoi ara imeeri ke reta nakoia tabeman ake a reke irouia te subsidy ibukin te auti mai iroura ke ni maeka n taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata. 

Taian subsidies ibukin auti n aron: 

• Te Accommodation Supplement
• Te Temporary Additional Support
• Te Special Benefit
• Te Accommodation Benefit ibukiia ataein te reirei are iai natia n akea buia, ao
• A tionako n akea te Arauenti n te Auti

Ngkana e reke iroum te mwane ibukin boon maekam, ko na kaongoira taekana rinanon te aonrain nakon MyMSD ke ni kanoaa te booma.

Rongorongo ake ti na karikoi

Ti na titirakiniko ibukin:

• Te ara ao te atureti
• rongorongon kabanemwane ibukin te accommodation
• aran te tia maeka
• ana bong ni bung, ngkana ko ataia
• aanga n reitaki nakon te tia maeka, ao
• mwaitin boon maekana

Rongorongo ibukiia taan maeka ake tiaki ara aomata

Ngkana te tia maeka tiaki ara aomata, ti tabeua rongorongoia ae ti kona n taumwiia. Ti na tii taui araia, moan manin kabanea araia ao te mwaiti are a kakabwaka ibukin boon maekaia.

N te aro aio ao e na kabebetea aron atakin rongorongo aika raka bwa antai ae maeka n am auti ao bwakamwane nakoim ibukin maekaia.

Ti na tuoi bwa boon taian kamaeka e na boraoi ma are e kantaningaaki

Ngkana te tia maeka e kakarekea te subsidy ibukin te auti mai iroura, ti na tuoa bwa te mwaiti ni mwane are e kabwaka e na boraoi ma are e tia n tuangiira bwa ngaia ae e kakabwaka.

Ngkana e bobuaka te mwaiti, ti na reitaki nakoim ao te tia maeka ni kamatoa raoi etin te mwaiti.

Ngkana ko kakabwaka boon maekam ao te mwaiti are ko tuangiira e aki botau ma ara kaboware ni warebwai, tao e na kona n rotaki am subsidy ibukin te auti.

Ti na kaotia bwa iraua am bwakamwane ae ko na bwaina ni moan te ririki ae na roko.

Ngkana e rereke nakoim bwakamwane ibukin boon te kamaeka, ti na tuoi am bwakamwane ao ni kaotia nakoim inanon Tianuare/Beberuare 2026 bwa iraua manga boon te kamaeka ae boou ae na bwainaki (ngkana iai te bitaki)

Am bwakamane e na akea te bitaki ni karokoa Maati 2026.

Ti na karaoa te bitaki n te bwakamwane ni moa man Maati 2026.

Ngkana e rereke nakoim bwakamwane ibukin boon te maeka:

• ko na kona ni karekea ae e uarereke riki ibukin boon te subsidy n te auti. Ngkana ngaia anne, e na moa bwainakina ni moa man 2 Maati 2026
• ko na kona ni kabwaka ae mwaiti riki ibukin te Income Related Rent. Ngkana ngaia anne, e na moa bwainakina mai imwin 2 Maati 2026, ni kona naba imwin rinanoan mwin am rent ni katoa ririki ke ngkana iai bitaki inanon te waki.

Bukin tera ngkai ti karaoi bitaki aikai

Bitaki aikai ana katanoataaki bwa mwakoron te kataumwane ibukin 2024. E na kauarerekea te bwakamwane n te MSD nakon boon te auti ae e a okioki n riaon teuana kabwakakina. Bon anne, e na karekea te tia maeka (ke te owner n te auti) ao te tia maeka ni kaai ni karekea boon te subsidy n te auti ibukin boon tii teuana te accomodation. 

Te kantaninga bwa e na karababa riki te atatai iaon taian kakaokoro ni iango imarenaia naake a tangoaki aia auti (renters) ao taan maeka ngkana e mwakuriiaki bwa iraua ae ko na kona ni karekea man te subsidies n te auti ao iraua boon te rent ae ko na kabwaka ngkana ko maeka n taabo ni kamaeka ibukiia te botanaomata.  

Kamatata iaon taian bitaki.

Rinea ae irekereke ma ae oti inano ibukin kamatata iaon taian bitaki.

Taian subsidies ibukin te auti

Ngkana ti mwakurii taian subsidies ibukin te auti, teuana te bwai ae ti taraia bwa iai bwakamwane ibukin boon te kamaeka ae reke iroum.

Ngkai, ti raoni kabwakawane ibukin te maeka ngkana e riaon teniman aika a kamaekaki ma (tii ngkana boni ngkoe anne oin am karekemwane)

Ni moa man 2 Maati 2026, ti na karina 62% ni kabane bwakamwane ibukin te kamaeka bwa aron mwakuriana (te nikira are 38% bon raon bwakamwane ibukin te amwarake ao tieweti tabeua) Are nanona bwa e kona ni kee te mwaiti ae na reke nakoim ibukin te subsidy n te auti, ngkai ti ataia bwa angiin boon te kamaeka a bane ni kaitara boon te accommodation.

Taian subsideis ibukin auti n aron:

• Te Accommodation Supplement
• Te Temporary Additional Support
• Te Special Benefit
• Te Accommodation Benefit ibukiia ataein te reirei are iai natia n akea buia, ao
• A tionako n akea te Arauenti n te Auti

Katoto

King e kabwaka $600 ni katoa wiki ibukin boon ana rent. Iai 2 aika a maeka n ana tabo ae a kabwaka nakoina $150 ao $200 ni katoa wiki.

N te tai aei, ti aki karin aia bwakamwane naake uoman ngkana ti na kataunaria boon te accommodation. Are nanona bwa e na kabwaka 600 ibukin boon te accommodation.

Ni moa man 2 Maati 2026, ti na taui mwin bwakamwane irouia taan maeka inanon te akaunti.

• Ti na ikoti ni kabane taian bwakamwane ibukin te kamaeka ($150 + $200 = $350).
• Ti na mwakuria 62% man te bota ni bwakamwane anne, ao e na otinako te mwaiti ae $217.
• Ti na kauarerekea boon te accommodation man te mwaiti anne ($600 anaia $217 ao rekena $383).
• King e na kabwaka $383 ni katoa wiki ibukin boon te accommodation.
• Boon ana accommodation King e kerikaki man $600 nakon $383, e na kerikaki ae e na karekea ibukin te subsidy n ana auti.

Mwakurian te Income Related Rent.

Ibukin mwakurian te Income Related Rent (IRR), ti na mwakuriia am karekemwane ibukin teuana te wiki. Ngkai, tii taraia bwa te bwakamwane ibukin boon te maeka n tii ngaia bwa te karekemwane ngkana:

• ngaia oin am karekemwane (ti kamanena am bota ni mwane are ko karekea ni katoa wiki bwa ngaia am karekemwane), ke
• ngkana e reke am mwane mai irouia teniman tani maeka ke e raka riki iaona (tiaki karini 2 bwakamwane ake a bubura ibukin te maeka ao ti kamanena 62% are ngaia reitan am bota ni karekemwane n te wiki)

Mwakurian boon am rent (https://www.workandincome.govt.nz/housing/live-in-home/live-in-public-housing/calculating-rent-payments.html)

Ni moa man 2 Maati 2026, ti na karina 62% ni kabane bwakamwane ibukin te maeka ake ko na karekei ngkana ti mmwakuriia mwaitin te IRR ae ko riai ni kabwaka. Ae nanonaki bwa tao kona kabwaka riki ae mwaiti nakon te IRR.

Ngkana te mwaiti n te IRR ae ti mmwakuriia ibukim e raka riki nakon te tia ni boo n te mwakete iaon te rent, ko na tii kabwaka boon te tia ni boo n te mwakete ibukin te rent.

Taian bitaki nakon am Income Related Rent e na moa kamanenaakina imwin 2 Maati 2026, ni moa man:

• manga rinanoan am rent ibukin te ririki, ke
• ngkana iai bitaki nakon te waki.

Katoto ni moa man 2 Maati 2026.

Vanessa e maeka n taabo ni kamaeka ae bwain te botanaomata ao e kakabwaka te IRR ae $400 n te wiki. Iai uoman aika maeka ae a kakabwaka $150 ao $250 n tatabemaniia ni katoa wiki.

Man 2 Maati 2026 ti na:

• ikoti boota ni bwakamwane akanne ibukin te maeka ($150 + $250 = 400), ao
• ni mwakuriia 62% man te boota ni bwakamwane, ao ni kaotinakoa te mwaiti ae $248.

ao ti na ikota te boota ni mwane ni mmwakuriia ma ana Income Related Rent. Are nanona bwa e na kerake ana IRR man $400 nakon $648.

Ngkana te bwakamwane ibukin te IRR e riaon te tia ni boo n te mwakete ibukin te rent, e na tii kabwaka te mwaiti ane e bwainaki n te tia ni boo n te mwakete.

Ngkana bwakamwane ibukin te maeka e warekaki bwa am karekemwane

N taai tabetai ao ana kona ni warekaki bwa am karekemwane bwakamwane ibukin te maeka man mwane ake ko kakarekei mai iroura.

E na kona bwa man 62% man te boota ni mwane ake a reke man bwakamwane ibukin te maeka e riaon te mwaiti ibukin boon te accommodation. Ngkana ngaia anne, te raka ni mwane e na warekaki bwa am karekemwane ibukin bwakamwane ake ko kakarekei mai iroura, tii ngkana ko maeka n taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata.

Ngkana ko maeka n taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata, ti na tuoia bwa 62% ibukin te boota ni mwane ake ko karekei ibukin te maeka e riaon te tia ni boo n te mwakete ibukin te rent. Ngkana ngaia anne, te raka ni mwane e na warekaki bwa am karekemwane man bwakamwane ake ko karekei mai iroura.

Katoto - ko aki maeka n taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata.

Boon am accommodation bon $300 n te wiki. Iai 2 ae ko kamaekaia ao ni karekea te bota ni bwakamwane ibukin te maeka ae $600 ni katoa wiki. 62% man te bota ni mwane anne ae ko na karekea bon $372. Te raka ni mwane bon $72.

Are nanona bwa $72 e na warekaki bwa am karekemwane man bwakamwane ake ko kakarekei mai iroura.

Katoto - ko maeka n taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata.

Ko maeka n taabo ni kamaeka ibukin te botanaomata ao te tia ni boo n te mwakete ibukin te rent bon $500 n te wiki. Iai 3 aika a maeka ao te bota ni mwane ae e reke ibukin boon te maeka bon $900 n te wiki. 62% man te bota ni mwane anne ao e na reke nakoim te mwaiti ae $558. Te raka ni mwane bon $58.

Are nanona bwa $58 e na warekaki bwa am karekemwane man bwakamwane ake ko kakarekei mai iroura.